Welke dimmer is het juiste type voor mijn toepassing?

Thema: Technische aspecten van LED

Er zijn heel veel verschillende dimmers verkrijgbaar

Dimmers zijn er in ontelbare varianten. Niet alleen qua uiterlijk (in alle kleuren, rond of vierkant, inbouw of opbouw) en bediening (draaiknop, drukknop, touchscreen, via een app, via stembediening, ...) maar zeker ook technisch gezien. Er zijn dimmers die werken met fase aansnijding ("leading edge" of RL) of fase afsnijding ("trailing edge" of RC), Triac of Tronic. Er wordt ook gedimd via stuursignalen als 0-10V, 1-10V, DMX en DALI.

Welke dimmer heb ik nodig?

Laten we voorop stellen dat niet elke lichtbron of armatuur zonder meer dimbaar is. In de specificaties, op de verpakking of soms ook op het product zelf staat of dit dimbaar is. Dat is natuurlijk de eerste voorwaarde waaraan moet worden voldaan. 

Er zijn een aantal factoren van belang bij het bepalen van de dimmer:

1. Op welke bronspanning werken de lichtbronnen / armaturen?
   Als het gaat om LED verlichting, dan zul je hierbij aan de ene kant te maken krijgen met verlichting die werkt op 12V of 24V gelijktstroom (VDC) en aan de andere kant met verlichting die werkt op 230V wisselstroom (VAC). De dimmer dient geschikt te zijn voor de betreffende bronspanning.
    
2. Om welke totale belasting (wattage) gaat het?
   Een dimmer kent een minimale en een maximale belasting (wattage), bijvoorbeeld minimaal 50W en maximaal 300W. Enerzijds dien je te bekijken of de lichtbronnen of armaturen die je gaat dimmen voldoende belasting geven.  Zo geven 4 LED lichtbronnen van 6W samen een te kleine belasting voor een dimmer die 50W belasting als ondergrens heeft. De verlichting kan gaan knipperen of helemaal niet functioneren. Anderzijds dient het totale wattage van alle aangesloten lichtbronnen het maximum van de dimmer niet te overschreiden.
    
3. Met welke dimtechniek werken de lichtbronnen, armaturen of LED drivers?
   Zoals al gezegd staat op de verpakking of in de handleiding van je verlichtingsproduct vaak aangegeven welke manier van dimmen wordt ondersteund. Soms in de vorm van letters (RL, RC) of iconen. In situaties waarbij er gebruik wordt gemaakt van LED drivers / sturingen of bijvoorbeeld in smart home systemen, kunnen er specifieke stuursignalen (0-10V, 1-10V, DMX, DALI, ...) worden gevraagd. Hier zijn allemaal specifieke dimmers voor beschikbaar. Tenzij er draadloos gecommuniceerd wordt, dient er dan ook nog specifieke bekabeling aanwezig te zijn tussen de dimmer en het de verlichting.

Speciale LED dimmers

Er komen steeds meer speciale LED dimmers op de markt. Deze zijn geoptimaliseerd voor de kleinere vermogens (wattages) en minimale belasting die bij LED verlichting komen kijken. Op de verpakking van deze dimmers staat vaak een "LED" logo. Met een LED dimmer kun je geleidelijk en geruisloos dimmen. LED dimmers bevatten soms ook bescherming tegen pieken in het stroomnet en stoorsignalen van buitenaf.

Enkele vuistregels bij dimmen

Bij een 230V verlichtingsinstallatie met conventionele halogeenlichtbronnen (capacitieve belasting) wordt een dimmer met fase afsnijding ("trailing edge" of RC) toegepast. Tevens bij installaties met elektronische trafo’s wordt een fase afsnijdimmer toegepast.

Een verlichtingsinstallatie met conventionele trafo’s (inductieve belasting) wordt een dimmer met fase aansnijding ("leading edge" of RL) toegepast. Wanneer een conventionele trafo sterk wordt gedimd kan geluidsontwikkeling voorkomen. (Zie ook: Waarom bromt mijn trafo?)

Let altijd op de minimale- en maximale belasting waarvoor de dimmer geschikt is.
 
Om een zo goed mogelijke dimbare installatie te garanderen is het van belang om de compatibiliteit van de te gebruiken dimmer en armaturen te controleren. De meeste leveranciers van verlichting kunnen je een lijst geven van merken en type dimmers die goed werken met hun producten ("dimmerlijst").

Meer informatie

• Gerelateerde informatie bij het begrip 'aarde'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'brom'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'dimbaar'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'knipperen'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'led'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'led driver'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'lichtbron'...

Reageren op dit artikel

Heb je nog (andere) vragen?

Is jouw vraag met de informatie op pagina niet of niet volledig beantwoord? Of staat je vraag of onduidelijkheid misschien nog niet in onze Kennisbank? Neem dan contact op met onze verlichtingsexperts.

Hulp bij verlichting

Onze Kennisbank bevat tientallen veelgestelde vragen en thema's rondom de projectmatige toepassing van verlichting.