Bomen aanlichten: grondspot of prikspot?

Bomen zijn er in allerlei soorten en maten. Steeds vaker kiezen mensen er voor om bomen te verlichten. Daar zijn lampen voor nodig. Waarom kies je voor een grondspot en wanneer juist voor een staande tuinspot? We bekijken het aan de hand van voorbeelden.

Waar kijk je naar als je een boom gaat verlichten?

Een boom verlichten doe je om in de avonduren ook te kunnen genieten van het groen in een tuin of park, om diepte en herkenning te creëren, voor het verhogen van de veiligheid en het gevoel van welbehagen, om een woonkamer naar buiten "door te trekken". Je kijkt daarbij naar een aantal aspecten van een boom:

• De hoogte van de boom: welke afstand wil je met de verlichting overbruggen?
• De kroon van de boom: heb je te maken met een smalle "spitse" boom of een brede "ronde" boom? 
• De bladeren of naalden van de boom: door een naaldboom of boom met kleine blaadjes valt het ligt anders dan door een boom met grote bladeren
• De omgeving van de boom: staat de boom vrij in het veld of tussen struiken? Staat hij alleen of in een groep / bos?

Deze aspecten hebben invloed op de keuzes die je maakt qua verlichting. Daarnaast zul je er ook over nadenken wat je precies wilt bereiken? Wil je de boom ten voeten uit verlichten, wil je juist de structuur van het bladerendek benadrukken of de vorm van de stam?

Hoe hoog is de boom?

Om een hoge boom te verlichten, zal het licht ook verder moeten reiken. Hoe ver licht komt heeft te maken met het samenspel tussen de lichtstroom vanuit de lichtbron (lumen) en de openingshoek (graden) waarmee het licht uit de lichtbron straalt. Een hogere lumenstroom staat gelijk aan een grotere hoeveelheid licht, maar de openingshoek bepaald hoe sterk dit licht gebundeld wordt. Een smallere (minder dan 40 graden) lichtbundel reikt bij eenzelfde hoeveelheid licht verder dan een bredere (60 graden of meer) lichtbundel.

De totale lengte van de boom stelt uiteraard ook eisen aan de hoeveelheid licht die je nodig zult hebben. Gaat het om een boom van 10 meter of een van 30 meter?

Welke deel van de boom wil je verlichten?

Schijnt het licht langs de stam van de boom omhoog en heeft het daar geen "last" van blokkades door takken of bladeren? Of verlicht je met name het bladerendek en de kroon van de boom? In het eerste geval zul je willen werken met een smalle lichtbundel dicht bij de stam geplaatst. In het tweede geval werk je doorgaans met verlichting die verder van de boom af staat en een bredere bundel heeft.

Via een lichtberekening in bijvoorbeeld DIALUX kun je voordat je verlichting koopt en installeert bepalen of je het gewenste effect gaat bereiken. Vraag hierbij de hulp van een lichtadviseur.

Kiezen tussen grondspots en prikspots voor het verlichten van een boom

In de basis kun je met grondspots en staande (opbouw) tuinspots of prikspots dezelfde resultaten behalen, als het gaat om de hoeveelheid licht en de openingshoek daarvan. Ga je er een boom mee verlichten, dan wordt de keuze tussen beiden onder andere beïnvloed door een aantal factoren:

1. De omgeving: staat de boom vrij of is er beplanting onder of rond de boom aanwezig? Een grondspot zal onder de begroeiing verdwijnen, de lichtbundel blokkeren en het licht zal de boom niet of steeds minder bereiken. Daarom kies je in een situatie van planten, hoog gras of andere begroeïng onder een boom voor staande spots die op een voet of zuil staan. Je kunt de hoogte van die voet afstemmen op de begroeiing. Je wilt de lichtbundel net boven de begroeiing laten beginnen, zodat de lichtbundel ongehinderd richten de boom kan vloeien.
    

2. Begaanbaarheid: verlicht je een boom in een grasveld dat ook gemaaid wordt? Of een boom langs een pad of terras waar mensen overheen lopen, fietsen of rijden? Dan kies je voor een grondspot. De grondspot dient afhankelijk van de toepassing geschikt te zijn voor belasting (erop staan of rijden). Bij een grondspot in een grasveld of bloemperk dien je er wel periodiek op te letten of deze niet alsnog overgroeid raakt en het licht vrij kan stralen.
    
3. Richtbaarheid: afhankelijk van de afstand van het armatuur tot de boom zal de behoefte ontstaan om de lichtbundel te kunnen richten. Er zijn grondspots waarvan de lichtbron in de behuizing gekanteld kan worden, waardoor je de bundel in zekere mate kunt afstellen richting bijvoorbeeld de stam van de boom. Het merendeel van grondspots zal deze eigenschap overigens niet hebben. Het is dan ook logischer te kiezen voor een staande tuinspot die je doorgaans eenvoudig kunt kantelen en richten. Hoe verder het armatuur van de boom afstaat, hoe grote de behoefte aan richtbaarheid zal zijn.
    

4. Verblinding: tenslotte even je aandacht voor verblinding. Hoewel het super mooi kan zijn om een boom te verlichten, wil je niet dat dit hinder geeft aan iemand die in de buurt van die boom op een terras zit of over een pad loopt. Verblinding kun je voorkomen door enerzijds het armatuur zo te plaatsen dat het van de mensen af naar de boom gericht staat. Of door bijvoorbeeld lamellen of een honinggraad inleg/opzet wat ervoor zorgt dat de lichtbundel alleen exact omhoog kan schijnen en niet naar de zijkanten uitstraalt. Er zijn ook grondspots met asymmetrische lenzen of reflectoren. Dit zorgt voor een lichtbundel die bijvoorbeeld wel breed uitstraalt richting de boom, maar niet naar het tuinpad.

Meer informatie

• Gerelateerde informatie bij het begrip 'bomen'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'boom'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'groep'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'grondspot'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'grondspot'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'grondspot'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'grondspots'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'installeren'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'invloed'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'led'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'lichtberekening'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'lichtbron'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'lumen'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'lux'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'stralingshoek'...
• Gerelateerde informatie bij het begrip 'stralingshoek'...

Reacties

Reageren op dit artikel

Even sparren met een lichtadviseur?

Je kunt direct online een meeting inplannen met een van onze lichtadviseurs. Of het nu gaat om een korte vraag, het (vrijblijvend) introduceren van een offerte-aanvraag of iets anders; we staan graag voor je klaar!

Heb je nog (andere) vragen?

Is jouw vraag met de informatie op pagina niet of niet volledig beantwoord? Of staat je vraag of onduidelijkheid misschien nog niet in onze Kennisbank? Neem dan contact op met onze verlichtingsexperts.

Hulp bij verlichting

Onze Kennisbank bevat tientallen veelgestelde vragen en thema's rondom de projectmatige toepassing van verlichting.